معرفی پادکست کلاف، قصه‌های واقعی از آدم‌های واقعی

پادکست کلاف از آن دست پادکست‌هایی است که داستان‌های واقعی را از انسان‌های واقعی  نقل می‌کنه، اما این برنامه به واسته نویسنده خلاقی که دارد توانسته به جزئیات دقت خوبی داشته و داستان‌ها را با ظرافت خاصی به جذاب‌ترین حالت ممکن برای مخاطب تعریف نماید. کلاف برای کسانی که عاشق داستان‌ها و شخصیت ‌های معروفی که کمتر به آن ها پرداخته شده، می تواند یکی از شنیدنی‌ترین برنامه های صوتی فارسی باشد. محسن خدابخشی به تنهایی تمام موارد این پادکست جذاب را تهیه و تولید می کند و حرفهای نا گفته زیادی برای مخاطبانش دارد. به همین دلیل به سراغ محسن رفتیم تا در مورد خودش و پادکست کلاف بیشتر برای ما بگوید.

اگه دوست داری، خودتو معرفی کن لطفا…
من محسن خدابخشی هستم.

اگه بخوای پادکست کلاف رو معرفی کنی، چطور معرفیش می کنی؟

من توی پادکست کلاف، “قصههایی واقعی” از “آدمهای واقعی” تعریف میکنم؛ قصه‌هایی که مثل یه کلاف بهم پیچیده‌س! ما با تعریف کردن این قصه‌ها، سعی میکنیم گره این کلاف رو باز کنیم… .

معمولا اینطوری معرفیش میکنم!

پس یعنی داستانهای واقعی (True Story) تعریف میکنی… مثل…
نه، صبر کن! بهتره مثال نزنی! علتش رو برات توضیح میدم…
ببین… ما وقتی راجع به یه محصول فیزیکی حرف میزنیم، شاید بتونیم چندتا محصول از برندهای مختلف رو کنار هم بذاریم و با این فرض که همه اینا تقریبا یه کار مشابه انجام میدن، بینشون مقایسه کنیم و رتبه‌بندیشون کنیم. مثل لباسشویی و یخچال و آبگرمکن… اما وقتی با یه اثر مواجهی که نمیتونی از سازنده‌ش جداش کنی، دیگه مثل مورد قبلی نمیشه مقایسه و رتبه‌بندی و چیزایی از این دست انجام داد!
توی سطح اول، همونطور که گفتی، من توی کلاف داستانهای واقعی تعریف میکنم… بینهایت پادکست هم هست که همه‌شون دارن داستان واقعی تعریف میکنن؛ توی پادکستهای فارسی تعدادشون کمتره ولی توی پادکستهای انگلیسی خیلی بیشترن. اگه چندتا از این پادکستها رو گوش بدی، میبینی که هرکدوم با دیگری متفاوتن! از تفاوت توی انتخاب داستانها بگیر تا نوع روایت راوی و میزان توجه به زوایای داستان و حتی تُن صدای راوی پادکست!
بذار یه سوال ازت بکنم: آیا میشه چندتا نقاش رو به صرف اینکه همه‌شون پرتره میکشن، با هم قیاس کرد!؟

به نظر میرسه خیلی روی این مساله حساسی! فکر میکنی مخاطب هم همینقدر به جزئیاتی که برای تو مهمه، توجه میکنه؟
آره، برام مهمه چون مساله مهمیه!
اینکه مخاطب چقدر به این جزئیات توجه میکنه رو من نمیتونم کنترل کنم؛ کاری که من میتونم بکنم اینکه موضوع رو باز کنم و خوب راجع بهش توضیح بدم… .

خب… با این توضیحاتی که دادی، تفاوت کلاف با بقیه پادکستهایی که داستان واقعی تعریف میکنن، چیه؟
اولین و مهمترین تفاوت اینه که کلاف رو محسن خدابخشی میسازه!
در حال حاضر پادکستهای فارسی اغلب بدون تیم و به صورت انفرادی ساخته میشن… توی جاهای دیگه دنیا شرایط یه کم متفاوته… البته توی پادکست‌های فارسی هم نمونه‌های اندکی هستن که توسط چند نفر ساخته میشه…
در مورد کلاف… داستان‌های کلاف رو من انتخاب میکنم، ترجمه مطالب با منه، متن رو خودم مینویسم، خودم قصه میگم و ضبط و ادیت میکنم… حتی تمام ایمیل‌ها و کامنت‌های شبکه‌های اجتماعی رو خودم جواب میدم. با این اوصاف، کلاف که پادکست منه، بخش زیادی از روح من رو توی خودش داره!
از طرف دیگه، برای انتخاب داستان‌ها هم فیلترهای مشخصی دارم. طبق تجربه من توی این مدت، خیلی‌ها داستان‌های واقعی رو فقط جرم و جنایت میبینن؛ ولی من هیچوقت داستانی رو صرف جنایی بودن انتخاب نمیکنم! اسمش روشه: “داستان واقعی”! در درجه اول همینکه داستانی “واقعی” باشه و جذاب هم باشه (حتی اگه جنایی نباشه)، برای من کافیه!
چیزی که توی انتخاب داستانها خیلی برام مهمه اینه که قصه‌ها حتما یه پیوندی با زندگی من و مخاطب و جامعه ایران داشته باشه… درسته که قصه داره جای دیگهای اتفاق میافته اما خیلی خوبه که ما بتونیم مشترکاتی بین خودمون و قصه پیدا کنیم.
و نهایتا همیشه دنبال یه شخصیت مرکزی هستم! دوست ندارم یه داستان رو از دید دانای کل روایت کنم؛ ترجیح میدم داستان رو با یه شخصیت شروع کنم و با اون شخصیت همراه بشم… دوست دارم بیشتر شبیه به یه ناظر باشم، مثل یه دوربین که وسط ماجراست و میچرخه و تکه‌ تکه یه چیزایی بهت نشون میده… .

خیلی کامل همه چیز رو توضیح دادی! به نظر میرسه برنامه‌ریزی دقیقی برای کلاف داری… اصلا چطوری ایده ساخت کلاف به ذهنت رسید؟
واقعیتش اینه که من که پادکستر نبودهم! من یه مخاطب بودم که شش سال پیش با پادکست آشنا شدم. من زیاد سفر میرم و خیلی خیلی زیاد پیاده‌روی میکنم. گاهی ترجیح میدم هیچی گوش ندم و صداهای اطرافم رو بشنوم؛ اما گاهی هم دوست دارم چیزی بشنوم. پادکست برای من یه انتخاب خیلی خوب بود و خب بر حسب علاقه، بیشتر پادکست‌هایی که گوش میدادم غیرداستانی بود… پادکست‌هایی که شبیه کلاف بودن تقریبا!
اون اوایل فقط پادکستهای انگلیسی گوش میدادم. بعد کمکم چندتا پادکست فارسی ساخته شد و پیداشون کردم و خیلی هم لذتبخش بود گوش دادن بهشون! ولی وقتی پنج شش سال میانگین روزی ۲-۳ ساعت پادکست گوش میدی –گاهی حتی خیلی بیشتر از این-، کمکم عمیقتر میشی توی نقاط ضعف و قوت! کمکم متوجه شدم که یه چیزایی خیلی داره اذیتم میکنه… توی پادکست‌های فارسی بیشتر… چون خب به هر حال داشتم به زبان مادریم میشنیدم!
به خاطر شغلم وقت آزاد دارم گاهی… کارمند نیستم که هر روز درگیر باشم! فکر کردم که از همون وقتای آزادم استفاده کنم… تصمیم گرفتم یه پادکست بسازم و چیزی که دوست دارم رو خودم بسازم و با دیگران به اشتراک بذارم… ایده‌های خودمو داشته باشم و چیزایی که توی پادکست‌های دیگه اذیتم میکنه رو حذف کنم.
از طرفی فرصتی بود برای اینکه “قصه گفتن” رو یه جور دیگه تجربه کنم! من عاشق قصه گفتنم! با این تفاوت که همیشه با تصویر قصه میگفتم و حالا باید تصویر رو حذف میکردم؛ خیلی هیجان‌انگیز بود برام! تجربه خیلی گرونی هم نبود؛ نیازی هم نداشتم که تیم داشته باشم و تنهایی از پسش برمی‌اومدم!
این شد که کلاف شروع شد!

کی کلاف رو شروع کردی؟
اولین اپیزود رو تیر ۹۸ منتشر کردم. اما قبلش یک سالی درگیر ایده‌پردازی و مطالعه در مورد پادکست و موضوع و کارای فنی و یه سری کار دیگه بودم. من کارم ساختن پادکست نبود، پس برای بهتر فهمیدن کاری که قرار بود انجامش بدم، نیاز به تحقیق داشتم.
در طی اون یک سال، من سه اپیزود اول کلاف رو ساختم؛ اپیزود یک که معرفی کلاف بود و دوتا اپیزود بعدی یعنی “رِد” و “پسرها” رو به طور کامل ماکت کردم. اون ماکتها باعث شد که بدونم نتیجه کارم در نهایت چه شکلی میشه… ماکت‌ها رو برای دوست و آشنا و غریبه میفرستادم و نظرشون رو میپرسیدم.

یه نقل قول متداول بین پادکسترها هست که میگن با ساده‌ترین امکانات شروع کن و خیلی سخت نگیر! به نظر تو اگه هر کسی بخواد یه سال وقت بذاره برای پادکستش، اون شور و انرژی اولیه از بین نمیره؟
اینکه دیگران چطور کار میکنن، به من مربوط نمیشه… ولی میتونم در مورد خودم برات توضیح بدم.

درسته که هرکسی میتونه با موبایلش ضبط کنه و یه ادیت جزئی انجام بده و پادکستش رو منتشر کنه اما اگه قراره به جز خودت و دوستات مخاطب‌های دیگه‌ای هم داشته باشی، نیازمند چیزی بیشتر از اینی! میانگین مدت زمان هر اپیزود کلاف، یک ساعته؛ اگه کیفیت فنی مثل بیان، صدا، ادیت و چیزایی از این دست خوب نباشه، مخاطب اذیت میشه و حتی ممکنه همون اول اپیزود تصمیم بگیره که ادامه نده! اگه یه ذره بزرگتر نگاه کنیم، این مشکلات فنی میتونه به بقیه پادکست‌ها هم ضربه بزنه!

بذار برات مثال بزنم… توی دنیای پادکست‌های انگلیسی زبان، تو اگه پادکست بی کیفیتی ببینی که اذیتت بکنه، خیلی راحت میتونی ازش بگذری و بری سراغ یه پادکست مشابه دیگه که کیفیت بهتری داره! اما توی دنیای پادکست فارسی انتخاب خیلی خیلی محدوده، مخاطب حق انتخاب چندانی نداره! نتیجه این میشه که یا کمتر پادکست گوش میده یا از سر اجبار به همون پادکست بیکیفیت رضایت میده! در هر دو تا حالت، پادکست فارسی یه مخاطب رو تقریبا از دست میده!
وقتی بنز و بی ام و توی بازار نیست، مردم ماشین داخلی سوار میشن؛ معناش این نیست که اینا خیلی خوبن، این اجباره! من دوست دارم چیزی بسازم که مخاطب با همه وجود انتخابش کنه! سخته… زمانبره… کار و تلاش زیاد میخواد… اما من با همه وجود اینا رو به جون میخرم چون برای وقت و انرژی و اعتماد مخاطب کلاف ارزش قائلم!

توی صحبتهات گفتی تنهایی کار میکنی. با این حساسیت‌های فنی‌ای که ازش حرف زدی، از پس همه این کارها برمیای؟
من به واسطه شغلم، خیلی دور نیستم از فضا و تا حدی اطلاعات فنی داشتم. راجع به چیزهایی که نمیدونستم هم توی همون یک سال مطالعه کردم و هنوز هم هرجا لازم باشه، راجع بهش میخونم و تحقیق میکنم یا از همکارای صداگذارم کمک میگیرم.
شغلت چیه؟
من فیلمسازم.

(ادامه میدهد) البته اینا به این معنا نیست که الان همه چیز عالیه؛ قطعا کلاف میتونه خیلی بهتر از این باشه و حتما خواهد شد. خیلی دوست دارم مسائل فنی رو به یه ادیتور خوب بسپارم چون ادیت صدا تخصص من نیست؛ ولی خب تا زمانی که کلاف گردش مالی مناسبی پیدا نکنه، امکانش وجود نداره!

حالا که از گردش مالی حرف زدی، به نظرم یه کم راجع به این موضوع حرف بزن. پادکست ساختن درآمد هم داره؟
از اونجایی که من شغلم چیز دیگه‌ایه، هیچوقت به کسب درآمد شخصی از پادکست فکر نکردم! البته از اولین اپیزود کلاف براش اسپانسر داشتم و همچنان هم اسپانسر میگیرم ولی این درآمد متعلق به کلاف و هزینه‌هاشه. همونطور که بهت گفتم، من توی استودیو ضبط میکنم و برای ضبط هر اپیزود ساعت‌های زیادی توی استودیو هستم؛ هزینه هاستینگ و یه سری هزینه‌های جانبی دیگه هم هست.
اینا راجع به کلافه و اطلاع دقیقی از پادکستهای دیگه ندارم؛ اما طبق شنیده‌هام، به نظر میرسه به جز چند مورد استثنا، بقیه پادکسترهای ایرانی صرفا با علاقه‌شون کار میکنن و اگه درآمدی هم باشه، به اندازه هزینه‌های جاری پادکستشونه!

چرا کسب و کارها از پادکست فارسی برای تبلیغ استفاده نمیکنن؟
سوال خوبیه؛ سوال منم هست!
کسب و کارهای پیشرو تمایل بیشتری دارن که با پادکستها همکاری کنن… من توی کلاف با چندتاشون همکاری داشتم… مثل پیپینگ یا نوین‌هاب که از استارتاپهای خوشنام ایران هستن و کافه رومی که از اولین اپیزود همراه کلاف بوده! ولی واقعیت اینه که هنوز بیشتر کسب و کارها ترجیح میدن به یه اینستاگرامر پول بدن تا براشون یه استوری با چندتا قلب و یه عالمه بوسه بذاره!

تعداد مخاطبین خیلی از پادکستها در مقابل فالوورهای اینستاگرامرهای معروف هنوز خیلی عدد کوچکیه! تو اگه یه کسب وکار داشتی، واقعا به کدومشون تبلیغ میدادی؟
اگه صرفا قراره به عدد و رقمها نگاه کنیم، گردش مالی صنعت پورنوگرافی از درآمد حاصل از تولید ملی خیلی از کشورها بزرگتره؛ آیا این عدد و رقم‌ها توی این مثال ارزشه؟
پادکست‌ها دارن تولید محتوا میکنن و بعضا برای هر اپیزود بیشتر از ۱۰۰ ساعت وقت صرف میشه! من ابدا نمیتونم یه همچین کارهای ارزشمندی رو با دلنوشته‌های همراه با عکسای خاص فلان اینستاگرامر ۱۸ ساله مقایسه کنم!
البته توی اینستاگرام هم میشناسم افرادی رو که محتوا تولید میکنن و به شدت هم خوب کار میکنن ولی این دسته استثنا هستن و اتفاقا اونا هم خیلی مورد توجه کسب‌وکارها نیستن!
شاید کسب‌وکارها از پس هزینه اسپانسرشیپ پادکستها برنمیان…
هزینه اسپانسرشیپ توی اغلب پادکستهای فارسی کمتر از پول قهوه کارکنان یه استارتاپه!
شاید خیلی از کسب‌وکارها نتونن از پس هزینه‌ آگهی تلویزیونی و رادیویی بربیان، شاید نتونن وسط اتوبان بیلبورد بزنن، ولی هنوز فرصت اینو دارن که با رقم‌های خیلی خیلی کوچیکتر اسپانسر پادکستها بشن. جالب اینه که این آگهی‌ها برای همیشه توی اون پادکست میمونه؛ تو یه بار پول میدی ولی تا زمانی که اون پادکست مخاطب جدید داره، آگهی تو همچنان داره بارها و بارها شنیده میشه!
و یه چیز دیگه… مخاطبی که پادکست گوش میده، واقعا هدف مناسبی برای استارتاپ‌هاست! وقتی کسی اپلیکیشن پادکست داره، یعنی رابطه خوبی با اینترنت و چیزهای جدید داره… حتما با خرید اینترنتی آشنایی داره… و قطعا به سادگی از کنار چیزی که میشنوه، عبور نمیکنه! پس اگه تو یه محصول خوب و باکیفیت بهش ارائه بدی، بی‌تردید بهش توجه میکنه و میاد سمتت…!

توی این مدت چالش خاصی داشتی که بخوای تعریف کنی؟
همین چیزایی که راجع بهشون حرف زدیم… چالش بزرگ همه پادکسترهای ایرانی، جذب مخاطب بیشتر و بزرگتر کردن این کامیونیتیه!

تا کی کلاف رو میسازی؟
(میخندد) تا هر زمان که برام لذتبخش باشه!

حرف پایانی…
مرسی از اپتان و هر رسانهای که به هر شکلی به گسترش پادکست فارسی کمک میکنه و یه تشکر خیلی بزرگ از همه شنونده‌هایی که با معرفی پادکست‌ها، از طریق کامنت دادن و یا چیزایی از این دست بزرگترین حامی پادکسترها هستن!

برای گوش دادن به کلاف می توانید از طریق لینک ها زیر به این پادکست دسترسی داشته باشید

کست باکس ، اپل پادکست ، اسپاتیفای ، ناملیک ، پادبین

همچنین می توانید کلاف را در شبکه های اجتماعی زیر دنبال کنید

تلگرام ، اینستاگرام ، توییتر